Çileğin Faydaları Nelerdir?

18. yüzyılda Frezier adlı bir Fransız asker, görevli olarak Şili'ye gönderilir. Dönüşünde ilk kez bu ülkede yediği ve tadına doyamadığı küçük kırmızı renkli bir meyveyi, yani çileği Fransa'ya getirir. Oradan tüm dünyaya yayılan çilek, gülgiller familyasından geliyor. Sapları yerden fazla yüksek olmayıp çiçekleri beyaz olan bitkinin yemişleri önceleri pembe, geliştikçe de koyu bir renk alıyor. Çileğin yaklaşık 600 çeşidi olduğu biliniyor. Ülkemizde 6 çeşit çilek yetiştiriliyor. Bunlar; Frenk çileği, turfanda yetiştirilen sera çileği, Arnavutköy çileği, reçel yapımında da kullanılan Bursa çileği, Ereğli Osmanlı çileği ve ormanlarda yetişen yabani çilek. Ereğli Osmanlı çileğinin desteklenmesi amacıyla her yıl haziran ayında uluslararası bir festival düzenleniyor. Ayrıca, son yıllarda üretimi azalsa da İçel'in Tarsus ilçesinin de çileği meşhur. Çilek yetiştiriciliğinde lider kent; şeftali, kestane ve ipeği ile meşhur Bursa. DİE'nün verilerine göre Bursa, toplam çilek yetiştiriciliğinin %50'sinden fazlasını karşılıyor. Marmara ve Karadeniz'in kıyı kesimlerinde, akarsu vadilerinde, hafif kumlu topraklarda da yetiştiriliyor. Doğal ortamda yetişen bu türe yaban çileği deniyor.

Çileğin Hikayesi Nedir?

Efsaneye göre Venüs,(Afrodit) yakışıklılığı ile ünlü Adonis’in ölümüne o denli üzülmüş ve ağlamış ki gözyaşları sel olup toprağa akmış. Ve toprakla bütünleşen gözyaşları minik kalp şekilli kırmızı çileklere dönüşmüş. Bu yüzden Romalılar’ın her yıl düzenledikleri Adonis’i anma şölenlerinde çilek, sofraların vazgeçilmez meyvesi imiş.

Çilek, Shakespeare'in Büyülü Meyvesi

Çilek, ortaçağda kalp şekilli biçiminden dolayı tutkunun sembolü idi. Kimilerince San Francesco Sale’in bir yazısında anlattığı gibi toprakta büyüyen ve yılanlar ile diğer sürüngenler tarafından ezildiği halde onların zehrini özümsemeden saflığını koruyan çilek, masumluğun simgesi idi. Ünlü İngiliz yazar Sheakesper de ısırgan otunun altında ezilmeden büyüyen çileğin güzelliği, saflığı ve hoş kokuyu simgelediğini yazmıştı. Yiyeni büyülediğine inandığı çileğe “sihirli meyve” adını takmıştı.

Çileğin Besin Değerleri

Çilekler esas olarak su (%91) ve karbonhidratlardan (%7.7) oluşur. Sadece az miktarda yağ (%0.3) ve protein (%0.7) içerirler. 100 gram çilek yaklaşık 32 kalori içerir. 

1. Karbonhidrat

Taze çileklerde su oranı çok yüksektir, bu nedenle toplam karbonhidrat içeriği çok düşüktür 100 gram başına 8 gramdan az karbonhidrat içeriğine sahiptir. Net sindirilebilir karbonhidrat içeriği, aynı porsiyon boyutunda 6 gramdan azdır. Bu meyvelerin karbonhidratlarının çoğu, glikoz, fruktoz ve sakaroz gibi basit şekerlerden gelir, ancak aynı zamanda yeterli miktarda lif içerirler. Çileklerin glisemik indeksi 40’tır. Bu, çileklerin kan şekeri seviyelerinde büyük artışlara yol açmaması gerektiği ve diyabetli insanlar için güvenli kabul edildiği anlamına gelir.

1. Lif

Lif, çileklerin karbonhidrat içeriğinin yaklaşık %26'sını oluşturur. 100 gram çilekte hem çözünür hem de çözünmez olmak üzere 2 gram lif bulunur. Diyet lifleri, bağırsaklarınızdaki dost bakterileri beslemek ve sindirim sağlığını iyileştirmek için önemlidir. Kilo kaybı için de faydalıdırlar ve birçok hastalığın önlenmesine yardımcı olabilir.

1. Vitamin ve Mineraller

Çilekte en bol bulunan vitamin ve mineraller şunlardır: 

1. C Vitamini: Çilek, bağışıklık ve cilt sağlığı için gerekli bir antioksidan olan mükemmel bir C vitamini kaynağıdır.
2. Manganez: Tam tahıllar, baklagiller, meyveler ve sebzelerde sıklıkla yüksek miktarlarda bulunan bu eser element, vücudunuzdaki birçok işlem için önemlidir.
3. Folat (B9 vitamini): B vitaminlerinden biri olan folat, normal doku büyümesi ve hücre işlevi için önemlidir ve hamile kadınlar ve yaşlı yetişkinler için temeldir.
4. Potasyum: Bu mineral, kan basıncını düzenlemek gibi birçok temel vücut işlevinde yer alır.

Daha az oranda olsa da çilek ayrıca demir, bakır, magnezyum, fosfor ve B6, K ve E vitaminlerini de sağlar.

1. Diğer Bitki Bileşenleri

Çilekler, aşağıdakiler dahil olmak üzere antioksidanlar ve faydalı bitki bileşikleri ile yüklüdürler. Çileklerde 25'ten fazla farklı antosiyanin bulunmuştur. Pelargonidin en bol olanıdır. Antosiyaninler, meyve ve çiçeklerin parlak renklerinden sorumludur. Genellikle meyve kabuğunda yoğunlaşırlar, ancak çilek gibi meyveler de etlerinde antosiyaninlere sahip olma eğilimindedir. Antosiyanin içeriği genellikle renk yoğunluğu ile orantılıdır ve meyve olgunlaştıkça büyük oranda artar. Antosiyanin açısından zengin gıdalar, özellikle kalp sağlığıyla ilgili olarak sayısız sağlık yararı ile ilişkilidir.

Çileğin Faydaları Nelerdir?

1. Çilek yemek, birçok kronik hastalık riskinin azalmasıyla ilişkilidir. Çilek kalp sağlığını iyileştirebilir, kan şekerini düşürebilir ve kanseri önlemeye yardımcı olabilir.
2. Çilek kanı temizler.
3. Sakinleştirici etkisiyle stresi azaltır.
4. Diş etlerini güçlendirir.
5. Bağışıklık sistemini güçlendirir.
6. Ağız kokusunu giderir.
7. İdrar söktürücü özelliği vardır.
8. Cildi nemlendirir ve sağlıklı bir görünüm kazandırır.
9. Sindirim sistemini destekler.

Diğer faydaları şu şekildedir;

1. Kalp Sağlığı

Kalp hastalığı, dünya çapında en yaygın ölüm nedenidir. Araştırmalar, çilek veya dut antosiyaninleri ile kalp sağlığında iyileşme arasında bir ilişki bulmuştur. Binlerce insanda yapılan büyük gözlemsel araştırmalar, meyve tüketimini kalple ilgili ölüm riskinin daha düşük olmasıyla ilişkilendiriyor. Kalp hastalığı için iyi bilinen risk faktörleri olan orta yaşlı kişilerde yapılan bir araştırmaya göre, meyveler HDL (iyi) kolesterol, kan basıncı ve kan trombosit fonksiyonlarını iyileştirebilir.

1. Kan Şekeri Regülasyonu

Karbonhidratlar sindirildiğinde, vücudunuz onları basit şekerlere ayırır ve kan dolaşımınıza bırakır. Vücudunuz daha sonra hücrelerinize şekeri kan dolaşımınızdan almasını ve onu yakıt veya depolama için kullanmasını söyleyen insülin salgılamaya başlar. Kan şekeri regülasyonu ve yüksek şekerli diyetlerdeki dengesizlikler, artan obezite, tip 2 diyabet ve kalp hastalığı riski ile ilişkilidir. Çilekler, karbonhidrat açısından zengin bir öğünün ardından çilek içermeyen bir öğünle karşılaştırıldığında, glikoz sindirimini yavaşlatıyor ve hem glikoz hem de insülindeki ani yükselmeleri azaltıyor gibi görünüyor. Bu nedenle çilek, metabolik sendromun ve tip 2 diyabetin önlenmesinde özellikle yararlı olabilir.

1. Kanser önleme

Kanser, anormal hücrelerin kontrolsüz büyümesiyle karakterize bir hastalıktır. Kanser oluşumu ve ilerlemesi genellikle oksidatif stres ve kronik inflamasyonla bağlantılıdır. Bir dizi çalışma, meyvelerin oksidatif stres ve iltihaplanma ile savaşma yetenekleri sayesinde çeşitli kanser türlerinin önlenmesine yardımcı olabileceğini düşündürmektedir. Herhangi bir somut sonuca varılmadan önce çileğin kanser üzerindeki etkilerinin anlaşılmasını geliştirmek için daha fazla insan araştırmasına ihtiyaç vardır.

Çileğin Yan Etkisi Var Mı?

Çilekler genellikle iyi tolere edilir, ancak özellikle küçük çocuklarda alerjisi oldukça yaygındır. Çilekler, polen-gıda alerjisi olarak bilinen huş polenine veya elmalara duyarlı kişilerde semptomlara neden olabilen bir protein içerir. Yaygın semptomlar ağızda kaşıntı veya karıncalanma, kurdeşen, baş ağrısı ve dudakların, yüzün, dilin veya boğazın şişmesinin yanı sıra ciddi vakalarda solunum problemlerini içerir. Alerjiye neden olan proteinin çileğin antosiyaninleriyle bağlantılı olduğuna inanılıyor. Renksiz, beyaz çilekler, aksi takdirde alerjisi olacak kişiler tarafından genellikle iyi tolere edilir.

Çilek Alırken Nelere Dikkat Etmeliyiz?

Canlı kırmızı renkli ve lekesiz olanları seçin. Paketlerde satılanları kontrol ederek alın. Satın aldıktan hemen sonra tüketin. Buzdolabında 1-2 gün saklayacaksanız saplarını koparmadan ve yıkamadan geniş bir kâse içinde saklayın.

Şunlara da göz atın;

1. Çilekli tarifler
2. Çilek nasıl yetiştirilir?
3. Çilekli içecek tarifleri
4. Çilek nasıl saklanır?
5. Çilek nasıl kurutulur?