Arı sütü, genç işçi arılarının yutak üstü bezlerinden salgıladığı, kremsi beyaz renkte ve hafif ekşimsi tada sahip, jölemsi bir maddedir. Kilogram fiyatı ise 45 bin TL'yi buluyor. Peki, arı sütü neden dünyanın en pahalı yiyeceklerinden biri? İşte detaylar...
Arı sütü, genç işçi arılarının yutak üstü bezlerinden salgıladığı, kremsi beyaz renkte ve hafif ekşimsi tada sahip, jölemsi bir maddedir. Kraliçe arı larvalarını ve yetişkin kraliçe arıyı beslemek için kullanılır. Normal bir işçi arısı larvası sadece ilk üç gün arı sütüyle beslenirken, kraliçe arı larvası ve yetişkin kraliçe arı hayatı boyunca sadece arı sütüyle beslenir. İşte bu durum, kraliçe arının işçi arılara göre çok daha büyük, uzun ömürlü (5-7 yıl yaşarken işçi arılar 45 gün) ve günde 2000'den fazla yumurta yumurtlama yeteneğine sahip olmasının sırrıdır. Bu olağanüstü özellikler, arı sütünün insan sağlığı üzerindeki potansiyel faydalarıyla da ilişkilendirilmiş, bu da ona "süper gıda" unvanını kazandırmıştır. Ancak bu "süper" etiket, aynı zamanda astronomik fiyatının da ana nedenidir.
Zahmetli ve Yoğun Emek Gerektiren Üretim
Arı sütü, bal gibi doğrudan peteklerden toplanmaz. Arıcılar, kraliçe arı üretimi taklit ederek kovana özel yapay larvalar yerleştirirler. İşçi arılar bu larvaları kraliçe arı olarak algılayıp beslemek için arı sütü üretirler. Ancak larvalar bu sütü hızla tükettiği için, arıcılar bu özel gözlerden arı sütünü larva transferinden sonra 48-72 saat içinde özel vakumlu aletlerle, damla damla, büyük bir titizlikle toplamak zorundadır. Bu zamanlama hayati önem taşır; zira daha geç toplanırsa süt kalitesi ve miktarı düşer.
Son Derece Düşük Verim
Bir arı kovanından bir sezonda elde edilebilen arı sütü miktarı, bal ve polene kıyasla yok denecek kadar azdır. Yüzlerce işçi arının yoğun çabasıyla bile, bir kovandan bir sezonda sadece birkaç yüz gram arı sütü toplanabilir. Bu, arzı ciddi şekilde kısıtlar ve onu nadir bir ürün haline getirir.
Hassas Saklama Koşulları
Arı sütü, bileşimi nedeniyle oldukça hassas bir üründür. Besin değerini ve biyolojik aktivitesini korumak için hasat edildikten hemen sonra soğuk zincire alınmalı ve -18°C gibi düşük sıcaklıklarda muhafaza edilmelidir. Oda sıcaklığında veya yanlış koşullarda saklandığında hızla bozulur ve değerini kaybeder. Bu özel saklama, taşıma ve dağıtım koşulları da maliyetleri artırır.
Yüksek Besin Değeri ve Talep
Arı sütü, proteinler, amino asitler, vitaminler (özellikle B vitaminleri), mineraller, yağ asitleri ve benzersiz bileşikler (örneğin 10-HDA) açısından zengindir. Enerji artırıcı, bağışıklık güçlendirici, antioksidan ve antienflamatuar özelliklere sahip olduğuna dair araştırmalar, özellikle sağlık bilincinin arttığı günümüzde talebi körüklemektedir. Bu yüksek talep de fiyatı yükselten bir diğer faktördür.
Kalite Kontrol ve Sertifikasyon
Piyasada farklı kalitelerde arı sütleri bulunabilir. Özellikle 10-HDA oranı arı sütünün saflığını ve kalitesini gösteren önemli bir kriterdir. Yüksek HDA oranına sahip, analizleri yapılmış, sertifikalı ve güvenilir markaların ürünleri doğal olarak daha yüksek fiyatlıdır.
Arı Sütünün Kilosu Ne Kadara Denk Geliyor?
Güncel piyasa koşullarında, 1000 gram (1 kilogram) saf arı sütünün fiyatı, ürünün kalitesine, markasına, yerli veya ithal oluşuna göre 40.000 TL ile 80.000 TL ve hatta daha yüksek seviyelere çıkabilmektedir. Genellikle gram veya 10 gramlık küçük ambalajlarda satılması da ürünün ne kadar değerli olduğunu göstermektedir.