Kolesterol Nedir, Çeşitleri Nelerdir? Kolesterol Nasıl Dengede Tutulur?

Kolesterol kanınızda bulunan bir yağ türüdür. Hücre zarları, çeşitli hormonlar, safra ve D vitamini oluşturmaya yardımcı olur. Karaciğeriniz vücudunuz için kolesterol üretir. Ayrıca kolesterolü yağ içeren yiyeceklerden (et, balık, yumurta, tereyağ, peynir ve tam yağlı süt) alınabilir. Beyninizin, cildinizin ve diğer organlarınızın büyümesine ve vücutta işlerini yapmasına yardımcı olmak için kolesterol gereklidir ancak fazla miktarda bulunması birçok sorun yaratabilmektedir. Çok fazla kolesterol kanda birikerek damarları tıkar ve kanın vücut içinde serbestçe hareket etmesini önler, uzun yıllar içinde giderek kötüleşirse kalp krizi veya felce neden olabilmektedir.

Kolesterol ve diğer kan yağları kanda proteinler tarafından taşınır. Bu proteinler ve yağlar birleştirildiğinde bunlara lipoproteinler denmektedir. 

Kolesterol Çeşitleri Nelerdir?

2 ana lipoprotein vardır:

1. Düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL): Hücrelere kolesterolü alır. İhtiyaç duyulandan çok daha fazlası varsa, arterlerimizin duvarlarında birikmeye başlar ve kan damarlarında daralmalara neden olabilir. Zamanla bu yağ birikintileri (plaklar) kalp kası, beyin, kollar, bacaklar ve hayati organlara kan akışını kısıtlamaya başlayabileceğinden LDL kötü kolesterol olarak bilinir. 

1. Yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL): Fazla kolesterolü hücrelerden uzaklaştırıp karaciğere geri taşır, burada yıkılıp vücuttan uzaklaştırılır. Bu nedenler HDL iyi kolesterol olarak bilinir.
   

Yüksek Kolesterol Nedenleri Nelerdir?

Zayıf, iyi beslenen ve fiziksel olarak aktif bireylerde bile kolesterol seviyeleri yüksek seyredebilir. Kolesterol aile geçmişi, yaş, yaşam tarzı, bazı ilaçlar ve tıbbi durumlardan kaynaklanabilir. Az aktif tiroid bezi bile kolesterol seviyelerinizi tedavi edilmediği sürece yükseltebilmektedir.

Bazı durumlarda sağlıksız kolesterol seviyesine sahip olmanız daha olasıdır;

1. Ailenizde yüksek kolesterol sahibi birey oluşu
2. Diyetinizin doymuş yağ oranın yüksek olması
3. Fiziksel olarak aktif değilseniz
4. Çok fazla alkol ve sigara içiyorsanız
5. Göbek çevrenizde çok fazla ağırlık söz konusuysa
   

Kolesterolü Düzenlemek İçin Ne Yapılmalıdır?

1. Çeşitli meyve ve sebze tüketimi
2. Tam tahıllı ekmek, kahvaltılık gevrekler, makarna ve esmer pirinç gibi çeşitli tam tahıl besinlerin alımı. Porsiyonların en az yarısını tam tahıllar oluşturmalı.
3. Yağsız, %1 yağlı veya az yağlı süt ürünleri.
4. Derisiz ve yağsız kümes hayvanları ve kırmızı et seçimi.
5. Yağlı balıklar (somon, alabalık, ton, uskumru, sardalya vb.) tercihi. Her hafta en az 250 g kadar, miktarı 2 veya daha fazla güne bölerekten, kızartma yöntemi olmadan balık yenmeli. 
6. Tuzsuz kabuklu yemişler, yağlı tohumlar ve kuru baklagiller tercih edilmeli.
7. Kanola, mısır, zeytin veya aspir gibi yağlar tercih edilmeli.
8. Çok fazla sodyum içeren yiyeceklerden, tatlılar ve şekerli içeceklerden, yağlı etlerden, tam yağlı süt ürünlerinden (krema, dondurma, tereyağ, peynir, tam yağlı süt), doymuş yağ ve trans yağlardan yapılmış pastane mamülleri, kek ve kurabiyelerden, hidrojenlenmiş yağ ibaresi bulunan paketli ürünlerden, hindistan cevizi yağı, palm yağı, palm çekirdeği yağı gibi doymuş yağlardan, oda sıcaklığında katı haldeki yağlardan ve kızarmış yiyeceklerden uzak durulmalı. 

Daha İyi Bir Sağlık İçin Ne Yapmak Gerekir?

Araştırmalar; evcil hayvan sahibi olmanın zindelik düzeylerini artırdığını, stresi azalttığını, daha düşük kan basıncı ve kolesterol seviyeleri sağladığını, genel mutluluk ve refahı artırdığını saptamıştır. Evcil hayvanlar yeni sağlıklı alışkanlıklara bağlanmada sosyal destek sağlamaktadırlar. 

Yeterince uyumamak, uyku apnesi ve insomnia gibi uykusuzluk problemleri obezite, yüksek tansiyon, Tip 2 diyabet, inme, koroner kalp hastalığı ve genel kardiyovasküler sağlık için bir risk faktörüdür. Daha iyi bir uyku için; her gün stres giderici bir egzersiz yapın, telefon ve/veya diğer elektronik cihazları yatağınızdan uzak bir yere takın ve her gün aynı saatte yatmaya ve uyanmaya çalışın.

Araştırmalar; meditasyon yapmanın bireylerin uykusuzluk, depresyon ve kaygı gibi sorunları yönetmelerine yardımcı olduğundan kardiyovasküler hastalık riskinde azaltıcı etkisi olduğuna dair sonuçlar saptamıştır. Meditasyonun stres ve yüksek tansiyon yönetimi, daha iyi uyku, daha dengeli ve bağlı hissetme ve kalp hastalığı riskini azaltma gibi olumlu sonuçları olmaktadır.

Şunlara da göz atın;

1. Kalp sağlığını koruyan besinler nelerdir?
2. Migrene iyi gelen besinler nelerdir?
3. Kansızlığa ne iyi gelir?
4. Güneş yanığına ne iyi gelir?
5. Kabızlığı önleyen besinler nelerdir?