Tereyağı verimi, sütün yağ içeriği ve kalitesine doğrudan bağlıdır. Ev yapımı yöntemlerde yağ kaybı daha fazla olduğu için verim biraz düşebilir. Mevsimsel değişimler, yani yazın sütün sulanması veya kışın yağlanması, sonucu etkiler. Genel olarak, ortalama bir inek sütü ile 1 kilo tereyağı için yaklaşık 22 litre süt gerekir.
Tereyağı, sütün içindeki yağın yoğunlaştırılmasıyla elde edilir. Bu nedenle kullanılan sütün yağ oranı, çıkacak tereyağı miktarını doğrudan etkiler. Örneğin, inek sütü genellikle %3-4 civarında yağ içerirken, manda sütü %7-8 oranında yağ barındırır. Yağ oranı arttıkça, aynı miktar sütten elde edilen tereyağı miktarı da artar. Yani daha yağlı süt, daha fazla tereyağı demektir.
Genel olarak, ortalama yağ oranına sahip inek sütünden 1 kilo tereyağı elde etmek için yaklaşık 20 ila 25 litre süt gerekir. Bu, sütün kalitesi, hayvanın cinsi ve beslenmesine göre değişebilir. Yaz aylarında süt daha sulu olduğu için tereyağı verimi biraz düşer. Kışın ise süt daha yağlı olduğundan verim artar. Bu nedenle kesin bir litre miktarı değil, bir aralık vermek daha doğru olur.
Süt önce kaymak tabakası oluşturmak için bekletilir veya santrifüjle ayrılır. Bu kaymaktan tereyağı yapılır; dolayısıyla kaymağın ne kadar iyi ayrıldığı önemlidir. Ev yapımı yöntemlerde kaymağın tam alınamaması, verimi düşürebilir. Endüstriyel üretimde ise özel makineler sayesinde yağ kaybı minimuma indirilir. Bu fark, evde ve fabrikada elde edilen tereyağı miktarını belirgin biçimde değiştirebilir.
Manda sütü çok daha yağlı olduğu için 10-12 litre manda sütünden bile 1 kilo tereyağı elde etmek mümkündür. Keçi sütü ise inek sütüne göre daha az yağ içerdiğinden verimi düşüktür. Bu nedenle aynı miktar keçi sütünden daha az tereyağı çıkar. Ayrıca sütün yağ yapısı ve aroması da tereyağının dokusunu etkiler. Sonuç olarak, süt türü sadece miktarı değil, tereyağının lezzetini de belirler.
Şunlara da göz atın: