Soğana Bakınca Neden Gözümüz Yaşarır?

Soğan, Allium cinsine ait bir bitkidir ve kendine özgü kokusunu ve tadını, içinde bulunan sülfürlü (kükürtlü) bileşiklerden alır. Bu bileşiklerin temel formu, S-1-propenil-L-sistein sülfoksit olarak adlandırılır. Soğan hücrelerinin içinde bu bileşikler ayrı keseciklerde, alliinaz adlı enzimden uzak duracak şekilde depolanır. Yani normalde soğanın içinde hiçbir “tahriş edici” madde yoktur; her şey kesilme anında başlar.

Soğan keserken çıkan bu gaz havaya karışır ve gözümüze ulaşır. Gözün yüzeyinde, yani korneada, çok hassas sinir uçları vardır. Bu uçlar kimyasal maddeyi algıladığında beynimize “tahriş var!” sinyali gönderir. Beyin bu uyarıyı tehlike olarak algılar ve savunma sistemini devreye sokar:

Gözyaşı bezlerine emir gider,

Göz daha fazla sıvı üretir,

Amaç, tahriş edici gazı seyreltmek ve uzaklaştırmaktır. Bu yüzden soğan doğrarken gözlerimiz istemsizce yaşarır.

Gözyaşının içeriğinde tuz ve proteinler vardır. Göz yaşardığında bu tahriş edici gaz: Gözyaşı sıvısında çözünür, nötralize olur ve göz yüzeyindeki asidik etki azalır. Yani gözyaşı aslında koruyucu bir kimyasal tampon işlevi görür.