Kaymağın tazeliği ve dinlenme süresi, tereyağı verimini etkiler. Ev yapımı tereyağı, makinelerle üretilene göre biraz daha az verimli olur. Manda kaymağı kullanıldığında, çıkacak tereyağı miktarı genellikle daha fazladır. Tereyağı yapımındaki çırpma ve yıkama süreci sırasında bir miktar kaymak suyla karışarak azalır.
Kaymak, süt yüzeyinde biriken yağ tabakasıdır ve tereyağının ana hammaddesidir. Tereyağı, kaymağın içindeki süt suyu ve proteinlerden ayrıştırılmasıyla elde edilir. Yani kaymak ne kadar yağlıysa, o kadar çok tereyağı verir. Ancak her kaymak aynı değildir; inek sütü, manda sütü veya keçi sütü fark yaratır. Bu yüzden çıkacak tereyağı miktarı, kaymağın türüne ve yağ oranına göre değişir.
Kaymağın yağ oranı genelde %60–70 civarındadır. Bu oran, kaymağın neredeyse yarısının tereyağına dönüşebileceği anlamına gelir. Ancak çırpma ve yıkama sırasında bir miktar yağ kaybı olur. Genel olarak, 1 kilo kaymaktan 400 ila 500 gram tereyağı elde edilir. Dolayısıyla 2 kilo kaymaktan yaklaşık 800 gram ila 1 kilo tereyağı çıkması beklenir.
Eğer kaymak manda sütünden yapılmışsa, yağ oranı daha yüksek olur. Bu durumda verim artar ve 2 kilo kaymaktan 1 kilodan fazla tereyağı çıkabilir. İnek sütü kaymağında ise oran biraz daha düşüktür. Ayrıca kaymak ne kadar iyi dinlendirilir ve olgunlaşırsa, yağ ayrışması da o kadar kolay olur. Kısacası, süt türü ve kaynatma şekli tereyağı miktarını ciddi şekilde etkiler.
Tereyağı yapılırken kaymak çırpılır, yağı ayrışır ve ardından yıkanır. Bu işlem sırasında kaymağın bir kısmı karışıma karışarak kaybolur. Ayrıca bazı yağ zerrecikleri suyla birlikte atıldığı için verim biraz düşer. Yani teorik olarak 1 kilo kaymaktan 500 gram tereyağı çıksa da pratikte genelde biraz daha az olur. Bu nedenle 2 kilo kaymaktan çıkan tereyağı miktarı çoğu zaman 900 gram civarındadır.
Evde yapılan tereyağı, sanayi üretimine göre daha az verimli olur. Bunun nedeni, profesyonel makinelerin yağı daha iyi ayırabilmesidir. Ancak ev yapımı tereyağı lezzet olarak çok daha zengindir. Genel gözleme göre, 2 kilo taze kaymaktan ortalama 900 gram tereyağı elde edilir. Yani kabaca söylemek gerekirse, kaymağın yarısı kadar tereyağı çıkarmak mümkündür.
Şunlara da göz atın:
5 Kilo Yoğurttan Ne Kadar Tereyağı Çıkar?
Tereyağının Sarı Olmasının Gerçek Sebebi Nedir?