Bu makalemizde belki evde gördüğünüz belki de adını bile hiç duymadığınız bir kiler zararlısıyla tanışıyoruz: Pirinç biti... Peki, nedir bu pirinç biti? Pirinç biti, depolanmış tahıl ve bakliyat ürünlerinde görülen küçük, kırmızımsı kahverengi gibi görünen bir böcek türüdür. Genellikle Sitophilus oryzae (rice weevil) olarak bilinir. Pirinç bitleri küçük boyutludur (yaklaşık 2-3 mm) ve en çok pirinçte bulunurlar. Ayrıca mısır, darı, buğday, sorgum, yulaf ve arpa gibi diğer depolanmış tahıl ürünlerinde de bulunabilirler. Bazen fasulye, kuş yemi, ayçiçeği çekirdeği, kuru mısır ve daha az oranda makarna ve spagettiye geldikleri de görülür.
Singapur Gıda Güvenliği Ofisi'ne göre pirinç bitleri, ürün hasat edilip bir gıda işleme tesisine getirilmeden önce tarladaki ürünlerde bulunabilir. Genellikle tüketiciler tarafından satın alındığında evlere girerler. Ambalajlardaki küçük açıklıklardan da içeri girebilir ve ürerler. Pirinç bitleri sıcak ve nemli ortamlara çekilir; bu da mutfakları, kilerleri, depoları istilaların meydana gelmesi için ideal bir yer haline getirir. Yumurta ve larvalar tanenin içinde geliştiği için paketlenmiş ürünlerde bile eve gelmiş olabilir.
ÜREME VE YAYILMA
Oklahama State Üniversitesi'ne göre yetişkin dişi pirinç biti günde ortalama 4 yumurta bırakır ve 4 ila 5 ay yaşayabilir (toplamda 250-400 yumurta üretebilir). Tek bir nesil yaklaşık 28 günde tamamlanabilir. Yumurtalar yaklaşık 3 gün içinde açılır. Larvalar, ortalama 18 gün boyunca tahıl tanesinin içinde beslenir. Buradaki önemli nokta zararlının beslenme yöntemi: Erginler ve larvalar, taneleri delerek beslenir ve bu da ürünün kalitesini düşürür.
Böcek larvaları tanelerin içinde bulunur; bu yüzden onları ancak paketin dibinde yetişkinleri gördüğünüzde fark edebilirsiniz. Murdoch Üniversitesi’nden Doçent Rob Emery pirinç biti için de bu durumun geçerliği olduğunu belirterek "Ağzındaki hortumu kullanarak taneye delik açar, sonra geri dönüp bu deliğe yumurtalarını bırakır ve deliği kapatır. Yumurta larvaya dönüşür ve genellikle pupa evresine geçene kadar tanenin içinde kalır" diyor.
Eğer böcekleri görüyorsanız zaten durumu anlamak kolay. Peki, böceklenme belirtisi nasıl anlaşılır? Şu ipuçlarına bakabilirsiniz:
Evde pirinç biti (Sitophilus oryzae) olduğunu anlamanın en yaygın işaretleri şunlardır:
Pirinç, bulgur, buğday, mısır gibi tanelerin üzerinde toplu iğne ucu kadar yuvarlak delikler varsa, bu genellikle pirinç bitinin çıkış izidir.
Paket içinde hareket eden küçük böcekler görebilirsiniz.
Tahılın kendi kendine dökülmesi veya tozlaşması da ipucu olabilir. Çünkü larvalar içeride beslenirken taneyi boşaltır, bu da hafif tozumsu birikintilere neden olur.
Yetişkin pirinç bitleri uçabilir. Bu nedenle mutfak dolaplarında, raflarda veya pencerelerin yakınında da görülebilir.
Paket kapalı olsa bile böcek çıkması bir salgının işareti olabilir.
Evdeki böcek istilalarının önlemek için her şeyi ağzı kapatılabilir kavanozlara koymak en iyisidir. Çünkü, plastik poşetler böcekler için bir engel değildir.
Kuru gıda satın alırken paketleri kuru toz benzeri kalıntılar veya küçük delikler gibi zararlılara dair ipuçları açısından kontrol edin.
Marketten alınan pirinç ve bakliyatı, eve gelir gelmez kontrol edin. Yeni alınan ürünler kullanmadan önce -18°C’de 2-3 gün dondurulabilir. Bu yöntem, ürün içindeki olası yumurta ve larvaları öldürür.
Pirincinizi ağzı sıkıca kapalı bir kapta ve serin ve kuru bir yerde saklayın.
Tüketim oranınız düşükse pirinci daha az miktarda satın alın.
Pirinç paketini yalnızca ihtiyacınız olduğunda açın.
Kabın içindeki pirinç bittikten sonra kabı yıkayıp kurulayın ve yeni bir paket pirinçle doldurun.
Guardian'a konuşan Entomolog ve Gıda bilimci Skye Blackburn, böcekleri uzak tutma konusunda "Defne yaprakları benim için kesinlikle bir kurtarıcı. Evdeki dolaplarımda da bunu kullanıyorum" diyor.