Tatlı su balıkları arasında özel bir yere sahip olan yayın balığı, besleyici ve lezzetli yapısıyla sofraların favorisi olur. Özellikle düşük civa birikimi sayesinde güvenle tüketilebilen bu balık, protein ve omega-3 açısından zengin bir seçenek sunar. Temiz sulardan elde edildiğinde haftada 1–2 porsiyon tüketimi sağlıklı beslenmeye katkı sağlar ve hem yetişkinler hem de çocuklar için ideal bir balık alternatifi olur.
Civa, doğada hem doğal süreçlerle hem de insan kaynaklı kirlilik nedeniyle sulara karışabilen bir metaldir. Endüstriyel atıklar, fosil yakıtlar ve bazı tarımsal faaliyetler civa seviyelerinin su ekosistemlerinde artmasına yol açar. Balıklar, bulundukları ortamda çözünmüş veya organik formda bulunan civayı zamanla vücutlarında biriktirebilirler. Özellikle uzun ömürlü ve besin zincirinin üst sıralarında yer alan büyük deniz balıkları civa birikimi açısından daha risklidir.
Yayın balığı, tatlı su balıkları arasında yer alır ve besin zincirinde nispeten orta düzeyde bir yırtıcıdır. Bu nedenle civa birikimi, okyanus veya deniz balıklarına göre oldukça düşüktür. Tatlı sularda yetiştiği için, çevresel kontaminasyon düzeyi ve bulunduğu göl veya nehirlerin temizliği civa miktarını belirleyen en önemli faktörlerdir. Çoğu çalışma, yayın balığında civa seviyelerinin güvenli sınırlar içinde olduğunu ve düzenli tüketim için risk oluşturmadığını göstermektedir.
Yüksek miktarda civa tüketimi sinir sistemi, böbrek ve bağışıklık sistemi üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir. Hamile kadınlar ve küçük çocuklar, civaya daha hassastır; çünkü civa, beyin ve sinir gelişimini olumsuz etkileyebilir. Ancak yayın balığı gibi tatlı su balıkları, düşük civa seviyeleriyle güvenli bir şekilde tüketilebilir ve sağlıklı bir protein, omega-3 ve vitamin kaynağı olarak beslenmeye katkı sağlar.
Yayın balığının güvenle tüketilebilmesi için bazı önlemler alınabilir:
Denize kıyasla tatlı su balıkları, civa birikimi açısından daha güvenlidir. Özellikle ton balığı, kılıç balığı ve köpek balığı gibi büyük, uzun ömürlü deniz balıkları civa açısından yüksek risk taşırken, yayın balığı orta büyüklükte, tatlı su balığı olarak düşük risk sunar. Bu özellik, onu sağlıklı bir balık seçeneği haline getirir ve düzenli beslenmede güvenle yer almasını sağlar.
Yayın balığı, tatlı su balığı olması ve orta düzeyde yırtıcı bir tür olması nedeniyle civa birikimi açısından düşük risk taşır. Temiz sulardan elde edilen yayın balığı, haftada 1-2 porsiyon şeklinde tüketildiğinde sağlıklı ve güvenli bir protein kaynağıdır. Hamileler, küçük çocuklar ve hassas gruplar için porsiyon kontrollü tüketim önerilir; ancak genel olarak yayın balığı, civa riski açısından deniz balıklarına göre oldukça güvenli bir tercihtir.
Yazar: Uzman Diyetisyen Perihan Kılıç
Şunlara da göz atın:,