Fırında üzeri kızarana kadar pişirilen kremsi patates dilimleriyle hem sade hem de şık bir yemek sunan patates graten, günümüzde dünya mutfağında kendine güçlü bir yer edinmiş tariflerden biridir. Yoğun aroması, yumuşak dokusu ve altın renginde kabuğuyla dikkat çeken bu yemek, özellikle et ve tavuk yemeklerinin yanında vazgeçilmez bir eşlikçi olarak öne çıkar. Peki; patates graten nerenin yemeğidir? İşte detaylar...
Patates graten, Fransız mutfağının klasikleşmiş ve dünya çapında tanınan en zarif fırın yemeklerinden biridir. Orijinal adı “Gratin Dauphinois” olan bu tarif, ilk kez Fransa’nın güneydoğusunda, Alpler’in eteklerinde yer alan Dauphiné bölgesinde yapılmıştır. Bu yüzden geleneksel adı da bulunduğu bölgeye ithafen verilmiştir. Patatesin süt, krema ve bazen de peynirle buluşup fırında pişirilmesiyle hazırlanan bu yemek, hem kırsal hem de şehirlere özgü mutfaklarda kendine geniş bir yer edinmiştir.
“Graten” terimi, Fransızcadan gelir ve “üstü kızartılmış” ya da “fırında üzeri kızarana kadar pişirilmiş” anlamına gelir. Bu pişirme yöntemi sadece patates için değil; makarna, deniz ürünleri, sebzeler ve hatta et için de kullanılır. Ancak “graten” denilince akla ilk gelen ve en klasik örnek, patates gratendir.
Orijinal tarifte, soyulup ince ince dilimlenmiş patatesler, süt veya krema ile bir araya getirilir ve fırın kabına kat kat dizilir. Geleneksel “Gratin Dauphinois” tarifinde peynir kullanılmazken, zamanla gelişen versiyonlarında gruyere, parmesan ya da kaşar gibi peynirlerle zenginleştirme yapılmıştır. Sarımsak, muskat rendesi ve tuz-karabiber gibi malzemeler de lezzet profilini artırmak için kullanılır. Yemeğin üzeri kızarana kadar fırınlanarak o tipik graten görüntüsü elde edilir.
Günümüzde patates graten, sadece Fransız mutfağına ait bir yemek olarak değil, uluslararası mutfakların da sevilen garnitürlerinden biri olarak sunuluyor. Amerika Birleşik Devletleri’nde “scalloped potatoes” ya da “au gratin potatoes” isimleriyle anılırken, Akdeniz ülkelerinde daha peynirli versiyonları tercih ediliyor. Türk mutfağında da özellikle et yemeklerinin yanında sunulan pratik ve lezzetli bir fırın yemeği haline gelmiştir.
Patates graten, et, tavuk, balık ve sebze yemekleriyle uyumlu, zengin bir yan yemektir. Izgara biftek, fırınlanmış tavuk butları ya da somon gibi yağlı balıklarla birlikte servis edildiğinde mükemmel bir denge sağlar. Aynı zamanda sebze gratenlerle birlikte ya da tek başına ana yemek olarak da sunulabilir.