Fransız mutfağından doğup dünya mutfaklarına yayılan beşamel sos, sade yapısına rağmen lezzet dünyasında oldukça güçlü bir yere sahiptir. Tereyağı, un ve süt gibi temel malzemelerle hazırlanan bu beyaz sos, yemeğin hem kıvamını hem de aromasını zenginleştirir. Genellikle fırın yemeklerinden makarnalara, sebzelerden etli tariflere kadar geniş bir kullanım alanına sahip olan beşamel, yemeğin karakterini yumuşak ama etkili bir dokunuşla değiştirir. Peki; beşamel sos neye yakışır? İşte detaylar...

Beşamel Sos Neye Yakışır?

Beşamel Sosun Kökeni ve Özellikleri

Beşamel sos, Fransız mutfağının temel "anne soslarından" biridir ve dünya mutfaklarının çoğunda yaygın olarak kullanılan, beyaz ve kremamsı yapıda bir sostur. Fransız mutfağında “sauces mères” yani ana soslar arasında yer alan beşamel, aslında 17. yüzyılda yaşamış olan Louis de Béchameil isimli bir Fransız aristokrata ithafen bu ismi almıştır. Temel malzemeleri tereyağı, un ve süt olan beşamel sos, bu üçlü ile hazırlanan roux (ru) adı verilen karışıma süt eklenerek yoğunlaştırılır. Baharat olarak genellikle muskat rendesi, tuz ve karabiber ile tatlandırılır. Nötr ama zengin aroması sayesinde birçok yemekle uyum sağlar, yemeklere hem kıvam hem de derinlik katar.

Beşamel Sos Neye Yakışır?

Beşamel sosun nötr lezzeti, onun çok yönlü kullanılabilir olmasını sağlar. Özellikle fırın yemeklerinde, sebzelerde, makarnalarda, et ve tavuk tariflerinde oldukça yaygındır. İşte detaylı kullanım alanları:

Fırın Yemekleri

Beşamel sos, fırın yemeklerinin olmazsa olmazıdır. Özellikle üst katmanlarda kıvamlı bir örtü görevi görür, yemeğin yüzeyinde hafif kızarmış, kremamsı bir tabaka oluşturur.

En çok yakıştığı fırın yemekleri:

1. Lazanya: Beşamel sos, katmanlı yapısı sayesinde lazanyanın vazgeçilmez bileşenidir. Kıyma harcı ve makarna levhaları arasına eklenen beşamel, yemeğe yumuşaklık ve bütünlük kazandırır.
2. Fırında karnabahar veya brokoli: Önceden haşlanmış sebzeler beşamel sosla kaplanıp fırınlandığında yumuşak dokulu, hafif kızarmış harika bir sebze graten elde edilir.
3. Fırında patates (Patates Graten): Dilimlenmiş patatesler beşamel ile buluştuğunda, hem doyurucu hem de kremalı bir fırın yemeğine dönüşür.
4. Fırında tavuk ya da hindi: Haşlanmış ya da sotelenmiş beyaz etin üzeri beşamel sosla kaplanarak fırına verildiğinde, yumuşacık ve aromatik bir sonuç elde edilir.

Makarnalar ve Hamur İşleri

Beşamel sos, makarnalarda genellikle kremalı bir taban oluşturmak için kullanılır.

1. Fırın makarna: Haşlanmış makarna beşamel sos ve kaşar peyniri ile harmanlanarak fırına verildiğinde nefis bir sonuç ortaya çıkar.
2. Krep içi dolgular: Özellikle ıspanaklı veya tavuklu krep tariflerinde, iç dolgunun bağlayıcısı olarak beşamel sos kullanılır.
3. Arnavut böreği tarzı tuzlu böreklerde: Beşamel sos, sebzeli ya da etli börek içlerine lezzet ve bağlayıcılık katar.

Sebze Yemekleri

Sebzelerin tek başına tüketimi kimi zaman zorlayıcı olabilir. Ancak beşamel sos, sebzeleri hem daha doyurucu hem de daha çekici hale getirir.

Özellikle yakışan sebzeler:

1. Ispanak: Ispanak beşamel sosla karıştırılıp fırınlandığında, hem lezzet hem sunum açısından göz dolduran bir yemek olur.
2. Karnabahar ve brokoli: Haşlanmış haliyle az tercih edilen bu sebzeler, beşamel sosla birleştiğinde daha çok sevilir.
3. Enginar: Beşamel sos, enginarın doğal acılığını bastırarak ona yumuşak, kremalı bir dokunuş kazandırır.
4. Mantar: Mantar beşamel sosla pişirildiğinde yoğun bir aroma elde edilir, fırın ya da sote olarak servis edilebilir.

Et ve Tavuk Yemekleri

Beşamel sos, et ve tavuk yemeklerinin kremamsı ve daha şık bir forma bürünmesini sağlar.

Örnekler:

1. Tavuk graten: Haşlanmış ya da sotelenmiş tavuk eti, sebzeler ve beşamel sosla birlikte fırınlandığında harika bir ana yemek ortaya çıkar.
2. Kuzu ya da dana etli musakka: Beşamel sos, bu tür yemeklerin üzerine eklenerek hem yumuşaklık hem de görsel bir zenginlik kazandırır.
3. Etli lazanya: Kıymalı sos katmanlarının üzerine dökülen beşamel, yemeğin kıvamını ve lezzet bütünlüğünü artırır.

Balık ve Deniz Ürünleri

Beşamel sos, beyaz etli balıklarla da iyi bir uyum sağlar. Özellikle fırında pişirilen veya sosla servis edilen balıklarda tercih edilir.

Uyumlu tarifler:

1. Fırında somon veya mezgit: Beşamel sosla kaplanarak fırınlanan beyaz etli balıklar hafif ama doyurucu olur.
2. Karides graten: Karidesin üzeri beşamel ve kaşar peyniriyle kaplanarak fırında pişirildiğinde özel davetlere layık bir lezzet sunar.

Kahvaltılık ve Atıştırmalıklar

Beşamel sos, kızarmış ekmek veya kreplerin üzerine sürülerek kahvaltılık olarak da tüketilebilir. Özellikle mantarlı, ıspanaklı veya kıymalı karışımların üzerine beşamel sos dökülerek fırınlandığında şık sunumlar elde edilir.

Beşamel sos, temel haliyle nötrdür ama farklı lezzetlerle zenginleştirilebilir:

1. Rendelenmiş kaşar veya parmesan: Sosu daha yoğun ve peynirli hale getirir.
2. Sarımsak: Ezilmiş sarımsak ile beşamel sos daha aromatik olur.
3. Hardal veya muskat cevizi: Özellikle Fransız mutfağında sıkça eklenir.
4. Dereotu, maydanoz gibi taze otlar: Hafiflik katar ve özellikle sebze yemeklerinde önerilir.

Beşamel Sosun Uyum Sağlayamadığı Alanlar

Beşamel sos çok yönlü bir sos olsa da bazı yemeklerde tercih edilmez:

1. Tatlılar: İçeriği süt bazlı olsa da tuz, un ve tereyağı içermesi nedeniyle tatlılarla uyumlu değildir.
2. Baharatlı ve ağır et yemekleri: Kebap tarzı baharatlı yemeklerde, beşamel sosun yumuşak tadı gölgede kalabilir.
3. Çorbalarda: Doğrudan kullanılmaz, fakat çorbalara bağlayıcı bir katkı olarak az miktarda eklenebilir.